Steun deze site. Koop via deze links: Nederlandstalige bierboeken, Engelstalige bierboeken, een bierig artikel of een ander artikel van Bol.com
Het kost je niets extra.

koken & tafelen algemeen

 

mail info@hobbybrouwen.nl

Ontwikkeling van nieuwe hopsoorten


In Brauwelt nr. 37/95 d.d. 14 september 1995 is de onderstaande tabel gepubliceerd. De tabel heeft betrekking op de op dit moment belangrijkste hopsoorten die in Duitsland verbouwd worden. De getallen geven het aantal ha aan dat een bepaalde hopsoort in alle Duitse hopgebieden gezamenlijk verbouwd wordt.
 

                         Jaar         1990   1991   1992   1993   1994
Soort
Hallertauer                            1321   1143   1079   1053    926
Hallertauer Tradition                                 267    551    859
Hersbrucker                            7404   7297   7049   6509   5485
Perle                                  2580   2966   3237   3397   3591
Spalter Select                                        583    963   1253
Spalter                                 241    234    224    210    183
Tettnanger                             1037   1040   1050   1021   1057
totaal belangrijkste aromahopsoorten  12583  12680  13489  13704  13354
Brewers Gold                           1731   1740   1656   1556   1316
Bullion                                        169    134     99     57
Northern Brewer                        4668   6586   6323   5670   4821
totaal belangrijkste bitterhopsoorten  6599   8495   8113   7325   6194
Hallertauer Magnum                                    314    918   1317
Nugget                                         104    221    365    503
Target                                          57     77     92     91
totaal belangrijkste hoogalfahopsoorten   0    161    639   1375   1911
totaal belangrijkste hopsoorten       19182  21336  22241  22404  21459
In de tabel zien we diverse bewegingen. Als we kijken naar de aromahopsoorten dan zien we allereerst dat de voor de amateur-bierbrouwers bekende aromahopsoorten (Hallertauer en Hersbrucker) de laatste jaren duidelijk minder verbouwd zijn. De populariteit van de hopsoort Perle neemt daarentegen langzaam toe en die van de nieuwe hopsoorten Hallertauer Tradition en Spalter Select neemt zelfs sterk toe. De verminderde teelt van Hallertauer wordt veroorzaakt door het veel voorkomen van ziekten in deze hopsoort. (Ik kom daar later in dit artikel nog op terug.) Dat Hersbrucker minder verbouwd wordt zou wel eens te maken kunnen hebben met het lage alfazuurpercentage dat deze hop in de regel geeft.
Bij de bitterhopsoorten is Northern Brewer veruit de favoriet. Toch moet worden opgemerkt dat het aantal ha waarop deze hopsoort te vinden is sinds het jaar 1992 aan het verminderen is. Deze verminderde aanplant kan wel eens veroorzaakt worden door het feit dat steeds meer hoogalfahopsoorten verbouwd worden. Vooral de nieuwe hopsoort Hallertauer Magnum zit sterk in de lift.

Alfazuurpercentages

In de tabel zijn de hopsoorten verdeeld in een drietal groepen: aromahopsoorten, bitterhopsoorten en hoogalfahopsoorten. Aromahopsoorten kenmerken zich vooral, zoals de naam al doet vermoeden, door verfijnde hoparoma's. In de regel hebben dergelijke hopsoorten geen hoger alfazuurpercentage dan 6,5%. De bitterhopsoorten hebben een alfazuurpercentage tussen de 6,5 en 10%. Hopsoorten met een alfazuurpercentages tussen de 10 en 15% worden hoogalfahopsoorten genoemd.
Het alfazuurpercentage kan van jaar tot jaar en van teeltgebied tot teeltgebied verschillen. Hieronder geef ik de gemiddelde waarden voor een paar populaire Duitse hopsoorten.
 
Saaz              3,2%
Hersbrucker       3,8%
Hallertauer       4,0%
Tettnanger        4,0%
Spalter           4,0%
Brewers Gold      6,5%
Perle             6,5%
Northern Brewer   8,0%
 

Nieuw hopsoorten

Gelet op de sterke opkomst van nieuwe hopsoorten wil ik daar verder op in gaan. Constant is men bezig nieuwe hopsoorten te telen. Daarvoor zijn verschillende redenen, die voor de hopteler natuurlijk anders zijn dan voor de brouwer.

 Voor de hopteler zijn belangrijk:

  • een hoge opbrengst per hectare. In samenhang met de hopprijs bepaalt dit het inkomen van de hopteler;
  • een goede weerstand tegen ziekten. Hierdoor is een hoge opbrengst mogelijk tegen lage kosten (minder vaak spuiten met bestrijdingsmiddelen);
  • specifieke landbouwtechnische eisen, zoals vroege of late rijping van de hopbel om goed te passen in het plukschema van de hopstreek;
  • goede plukkwaliteiten.
De brouwer wil:
  • hopsoorten met een goed aroma of een hoog alfazuurpercentage;
  • dat bij de teelt van de hop zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen worden gebruikt. In verband met de grote publieke belangstelling voor het milieu is dit uit commercieel oogpunt steeds belangrijker;
  • zo min mogelijk betalen voor de hop.
Om te zorgen dat Hallertau s'werelds belangrijkste hopgebied blijft zijn in het hoponderzoeksinstituut te Hüll (gelegen in de hopstreek Hallertau) de hopsoorten Hallertauer Magnum, Hallertauer Tradition en Spalter Select ontwikkeld. Met de ontwikkeling van nieuwe hopsoorten is veel tijd gemoeid. Tussen het kruisen van twee hopsoorten om een nieuwe hopsoort te krijgen en het echt verbouwen van de nieuwe hopsoort ligt zo'n 15 jaar. Voordat we met de nieuwste teeltresultaten die dit jaar in Hüll zijn behaald kunnen brouwen zullen we dus nog wel tijdje moeten wachten. Overigens kunnen wij als amateur-bierbrouwers ook nog niet beschikken over de hiervoor genoemde drie nieuwe Duitse hopsoorten. Het zou leuk zijn als een of andere leverancier bedoelde hopsoorten gaat voeren zodat ook wij in de vaart der brouwers mee gaan.
Niet alleen in Hüll maar ook in andere plaatsen op de wereld is men steeds bezig nieuwe hopsoorten te ontwikkelen. Zo ook bijvoorbeeld bij de Oregon State University in Corvallis, Oregan, USA en bij het Wye College in Londen. Het kruisen van hopsoorten is niet nieuws. Ik noem hier enkele hopsoorten en het jaartal waarop deze hopsoorten voor het eerst echt geteeld werden. Goldings (1790), Barmling (1865), Fuggles (1875), Brewers Gold (1922), Northern Brewer (1934). De ontwikkeling van nieuwe hopsoorten is dus al heel lang aan de gang. Tegenwoordig wordt hiervoor ook genetische manipulatie toegepast waardoor zogenaamde triploïde hopsoorten zijn ontstaan. Voorbeelden van deze hopsoorten zijn Willamette, Mt. Hood en Ultra.
 

De drie nieuwe Duitse hopsoorten

In het boek "Der grosse Hopfenatlas", geschreven door Heinrich John. Barth, Cristina Klinge en Claus Schmidt worden de verschijningsvormen van de drie "nieuwe" Duitse hopsoorten gegeven. Deze informatie heb ik voor de volgende tabel gecombineerd met informatie uit het boekje "Using Hops" geschreven door Mark Garetz.
 
                   Hallertauer        Spalter Select      Hallertauer
                   Tradition                              Magnum

kleur van de rank  groen, licht rode  licht rood met      groen
                   rankstrepen        donkere rode
                                      rankstrepen  

kleur bladeren     middel groen       tot donker groen;   donker groen;
                                      de onderste         licht geel bij
                                      bladeren kunnen     een koud 
                                      licht geel zijn     voorjaar

hopbel             ovaal;             langwerpig, ovaal   langwerpig 
                   gemiddelde         en vierkant;        ovaal;
                   grootte; gelig     klein tot           groot; heel
                   groen              gemiddelde          compact; hoog
                                      grootte             belgewicht

soort hop          aroma              aroma               hoogalfa

alfazuurpercentage 5 - 7%             4 - 6%   

vergelijkbaar      Hallertauer         Saaz   

aroma              Mittelfrüh 

Geen Hallertauer meer uit Hallertau

De in Hallertau traditionele hopsoort Hallertauer Mittelfrüh is bijna geheel uit dit hopgebied verdwenen. Ook in andere hopgebieden wordt deze hopsoort weinig meer verbouwd. De oorzaak hiervoor moet gezocht worden in het feit dat de hopsoort sterk gevoelig is voor Verticillium, een bepaalde schimmelziekte. Ten gevolge van deze ziekte verwelken eerst de onderste bladeren waarna alle bladeren vergelen, bruin worden en vervolgens geheel afsterven. Volgens Frank Weustenraed bestaat er geen bestrijdingsmiddel tegen deze schimmel.
Van onze leveranciers krijgen wij nog steeds regelmatig hop aangeboden die ons verkocht wordt als Hallertauer. Hoe lang dat nog zal duren weet ik niet. De oude voorraden moeten toch eens op raken, of kan het zijn dat we geen Hallertauer in onze handen gedrukt krijgen?
Om de ontwikkeling in Hallertau te laten zien geef ik hier een tweetal taartdiagrammen met de percentages van de teeltoppervlaktes van de verschillende hopsoorten in 1970 en 1991.

[De twee grafieken zijn wel gepubliceerd geweest in het clubblad van "De Roerstok" maar zijn hier om schijfruimte te sparen niet opgenomen.]
 

Referenties

  • Hopfensorten-Entwicklung, Brauwelt nr. 1995/37 d.d. 14-9-95 blz. 1843, Verlag Hans Carl, Nürnberg.
  • Don Van Valkenburg, A Question of Pedigree - The Role of Genealogy in Hop Substitutions, BrewingTechniques vol 3 nr. 5 september/october 1995, New Wine Press, Eugene, USA.
  • Mark Gartz, Using Hops, Hoptech Denville USA, 1994.
  • H.J. Barth, Ch. Klinke en Cl. Schmidt, Der grosse Hopfenatlas, Verlag Hans Carl Nürnberg, 1994.
  • Ir. Frank Weustenraed, Technologie Brouwerij en Mouterij, Deel III: Wort, Hoger Technisch Instituut Sint-Lieven te Gent, uitgave 1983.
Jacques Bertens
 

Eerdere publicatie

Dit artikel is eerder gepubliceerd geweest in het clubblad van "De Roerstok" van oktober 1995.